*Το παρακάτω άρθρο δημοσιεύτηκε στο Ριζοσπάστη στις 06/01/2002, με αφορμή την οικονομική κρίση στην Αργεντινή, και αναλύει την ουσία της οικονομικής κρίσης. Μήπως κάτι μας θυμίζει;
του Σ. Κρητικού
Τα δραματικά, για την εργατική τάξη και τα φτωχά λαϊκά στρώματα, γεγονότα της Αργεντινής, μπορεί να απεικονίζουν, από την άποψη των στοιχείων που έρχονται στην επικαιρότητα, τη δεινή οικονομική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει ο λαός αυτής της χώρας, αλλά με μια ματιά που αντανακλά το φαινόμενο αυτής της πραγματικότητας, χωρίς την πραγματική της ουσία. Γιατί, βεβαίως, ο προβληματισμός ο οποίος ως τώρα έχει κατά κόρον αναδειχτεί από τα αστικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, από αστούς οικονομολόγους πολιτικούς, κοινωνιολόγους δημοσιολόγους κλπ, δεν μπορεί και δε θέλει να μπει στην ουσία του προβλήματος, που είναι ο ίδιος ο καπιταλισμός, οι αναπόφευκτες εσωτερικές αντιφάσεις του που θεμελιώνονται στην ατομική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής και τη δράση του νόμου του κέρδους. Ετσι όλες οι ερμηνείες για την κατάσταση της καπιταλιστικής οικονομίας στην Αργεντινή, αποδίδονται στη μορφή διαχείρισης, (άκρατος νεοφιλελευθερισμός), που ακόμη και οι πλέον άκρατοι θιασώτες της, όπως π.χ. ο Α.Ανδριανόπουλος, μπροστά στο φαινόμενο της εξέγερσης των λαϊκών μαζών, αναφωνεί σε άρθρο του σε απογευματινή εφημερίδα ότι η Αργεντινή απέδειξε την αναγκαιότητα καταδίκης αυτής της πολιτικής διαχείρισης, και της αποφυγής εφαρμογής της σε άλλες χώρες. Λιγότερο νεοφιλελευθερισμό, λοιπόν, αυτή είναι η συνταγή. Βεβαίως, και οι όψιμοι οπαδοί του Κέινς τα ίδια λένε με άλλη υπόδειξη. Οτι η πολιτική διαχείρισης για την ανάπτυξη της οικονομίας, πρέπει να παίρνει υπ' όψιν και τις λαϊκές ανάγκες, προκειμένου να μην φτάνουμε σε γεγονότα σαν αυτά της Αργεντινής. Και στη μια και στην άλλη περίπτωση, μιλούν για πολιτική, ως το μέσο αποφυγής μιας πραγματικότητας η οποία είναι αναπόφευκτη, ανεξάρτητα από τη μορφή της πολιτικής διαχείρισης, επειδή ακριβώς πρέπει να συγκαλύψουν την ουσία. Η οποία βεβαίως έχει σχέση με την πολιτική, αλλά αυτή θεμελιώνεται στον ταξικό χαρακτήρα της οικονομίας και στο γεγονός ότι οι οικονομικές κρίσεις, αυτή είναι η ουσία, ακόμη και όταν η οξύτητά τους δε φτάνει ως τα φαινόμενα της Αργεντινής, ακόμη και όταν οι συνέπειές τους, που έτσι ή αλλιώς μετακυλίονται στις λαϊκές μάζες, γίνεται προσπάθεια να αντιμετωπιστούν στα πλαίσια του καπιταλισμού με κρατικομονοπωλιακές ρυθμίσεις που απαιτούν την ανίχνευση της κατάλληλης γι' αυτό το σκοπό πολιτικής διαχείρισης, είναι αναπόφευκτες, επαναλαμβάνονται.
Τι είναι, όμως, η οικονομική κρίση; Με συντομία μπορούμε να απαντήσουμε η δυσκολία, ή πιο σωστά, η αδυναμία συνέχισης της διευρυμένης αναπαραγωγής του συνολικού κοινωνικού κεφαλαίου σε μια χώρα. Πού οφείλεται όμως η οικονομική κρίση; Στο γεγονός ότι η κοινωνική παραγωγή, τα εμπορεύματα δηλαδή δεν μπορούν, σ' ένα μέρος τους ή το μεγαλύτερο μέρος τους να πραγματοποιηθούν, να πουληθούν, δηλαδή για να μετατραπούν σε κεφάλαιο. Και αυτό οφείλεται στην αδυναμία των λαϊκών μαζών να απορροφήσουν την κοινωνική παραγωγή, να αγοράσουν εμπορεύματα. Αυτή η αδυναμία έχει σχέση με διάφορους παράγοντες που εκφράζονται, σε τελευταία ανάλυση, στο γεγονός ότι οι καπιταλιστές παράγουν με στόχο να αυξάνουν τη μάζα και το ποσοστό των κερδών τους, άρα αυξάνουν και τις διαστάσεις της παραγωγής, προκειμένου να αυξάνονται οι διαστάσεις του κεφαλαίου. Αυτή η διαδικασία εντείνεται με την όξυνση του ανταγωνισμού. Ταυτόχρονα, όμως, δρα και ο νόμος της τάσης να πέφτει το ποσοστό του κέρδους, γεγονός που απαιτεί αντιμετώπιση. Και δεν υπάρχει άλλο μέσο από τη σε τελευταία ανάλυση ένταση της εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης.